stealth qavramını ümumiyyətlə ən çox hava qüvvələri arsenalında görməyimizə baxmayaraq (məs: f-22, f-35, su-57, b-2 və s.) bu texnologiyanın quruda da uyğulanmış çox maraqlı bir versiyası vardır. ingiltərə-polşa ortaq istehsalı olan pl-01 tankı.
tank modern mobilizasiyada bir çox texnikada olmayan bir çox xüsusiyəətləri özündə daşıyır. xarici görünüş, görünməzlik, termal skanerlər, radar dalğalarını absorb edə bilən özəl örtük və s. kimi cəhətləri ilə çox qeyri-adi proyektə sahibdir.
pl-01 ilk dəfə 2013-cü ildə bütün dünyaya tanıdıldı və o andan etibarən davamlı olaraq diqqətləri özünə çəkmişdir. hər nə qədər seri istehsala girmiş olmasa da, sifariş almasa da pl-01 modern tank konseptlərinin ən başında yer almaqdadır.
hava qüvvələri arsenalında artıq yayğın deyiləcək dərəcədə istifadə olunan görünməzlik(stealth deyəcəm qısaca. anlamı gizli deməkdir onsuzda) texnologiyasını quruda istifadə olunan texniklarda da istifadə etmək məqsədilə ingilis bai systems şirkəti 90-cı illərdən bu yana bu texnologiyalar üstündə bir çox çalışmalar aparmışdır. 2000-ci illərdə isə bununla bağlı bir çox konseptlər yaradıldı və hamısı uğurlu nəticələr verdi. bunun nəticəsində də özəl bir model yaratmaq fikri ortaya atıldı və polşanın OBRUM şirkəti ilə ortaq proyekt üzərində işləməyə başlanıldı. üzərində işləniləcək bu yeni proyektin ana məqsədi də bir görünməz tank olacaqdı. ancaq burada nəzərdə tutulan görünməzlik təbii ki insan gözünə nəzərən görünməzlik deyil də, irəli texnologiyada inkişaf etmiş radarlar, hərəkət və istilik sensoru kimi bəzi maşınların gözünə görünməməkdən söhbət gedir. ümumiyyətlə tankları aşkarlamaq üçün günümüzdə infraqırmızı, idarə oluna bilən raketlərdən istifadə olunur. yəni daha da açsaq, texnikadan gələn istiliyi təqib edə bilən sensorlarla donatılmış başlıqlı raketlərdən * uzun oldu bilirəm istifadə edilir. infraqırmızı skanerlərdən həm radar sistemlərində, həm də tank əleyhinə qurğularda geniş şəkildə istifadə olunur. ona görə də bir tankı(ümumiyyətlə hər hansı bir texnikanı) görünməz hala gətirmək üçün onun istilik izini basqılamaq(yox etmək) lazımdır.
bu çalışmaların sonunda 2013-cü ildə qısa bir müddət ərzində pl-01 tankı ortaya çıxdı. qısa müddət deyilməsinin bir neçə səbəbi vardır hansı ki bu tankın üzərindəki texnologiyalar heç də yeni deyildi. isveçin cv-90 yüngül tankı üzərindən işlənilmiş özəl bir modeldir. ki belə bir seçim də olduqca məntiqlidir, 0-dan bir tank istehsal etməklə(üstılik belə bir proyektdə) ciddi maliyyətlərlə üzləşmə məcburiyyətləri doğa bilir. ayrıca ingilislər və polyakların təməl məqsədi bu tankı satmaqdan ötə, sərgiləmək və "pazarlamak" idi.
sərgiləndiyi 2013-cü ildən etibarən tank hələ ki heç bir ölkədən sifariş almadı, seri istehsala da keçmədi amma tankın donanımı üzərindən çox önəmli texnoloji geliştirmələr edildi.
texniki özəlliklərinə gəldikdə, pl-01 ana müharibə tankı deyildir. ana müharibə tankları normalda 60 tonun üzərində olur, çox yüksək zireh qorunmasına və atəş qabiliyyətinə malikdirlər. pl-01-in isə onsuz da belə bir iddiası yoxdur, özü də cv-90 üzərindən istehsal olunmuş yüngül tankdır.
texniki özəlliklərini sıralayıram.
ağırlıq: 30 ton(105 mm-lik anti-tank versiyasında), 35 ton (120 mm-lik tank versiyasında)
motor: 940 at gücü dəyərində, dizel
sürət: 70 km(asfaltda), off-road şəraitində isə 50 km
mənzil: 500 km
qüllə: insansız, tamamilə avtomatikdir. rusların armada t-14 tankı kimi
təchizat: 45 mərmi(16sı qüllədə)
ikincil silah: 7.62-lik UKM-2000C, istəyə görə 12.7 mm-lik hava hücumundan müdafiə silahı da əlavə edilə bilir
heyət: 3 nəfər. sürücü, atıcı və komandir. özəl durumlar üçün 4cü heyət üzvü üçün də yer vardır.
ölçülər:
uzunluğu: 7 m
eni: 3.8 m
hündürlüyü: 2.8 m
zireh: seramik-kompozit zireh(yüngül tanklarda olduğu kimi), STANAG 4569 level 5 və ən əsası tankın istilik izini yox edən bai systems tərəfindən geliştirilmiş özəl örtük. hətta bəzən düşmən radarlarını, sensorlarını çaşdırmaq üçün örtük üzərindəki termal izlər yerini dəyişdirə bilir. düşmən radarından tank yerinə avtomobil, qəzaya uğramış maşın və s. görünə bilər.
hal hazırda da bai systems bu stealth proyekti üzərində çalışır və çox güman ki yeni nəsil ingilis tankları üzərində bu texnologiyadan sıx şəkildə istifadə ediləcək deyə düşünülür. quruda yeriyən texnikalar üçün bu stealth texnologiyası çox gərəkli olmasa da apache longbow kimi helikopterlərdən qaça bilmək üçün, termal akustiklərin istifadə edilməsi çox effektiv nəticələr verir.
coğrafiyası dağlıq, əngəlli, çətin olan ölkələr üçün (məs: isveçrə, iran, vyetnam, türkiyə və s.) bu tanklardan istifadə etmək, 60 ton ağırlığındakı orta və çəkisi 100 tonlardan yuxarı ağır tankları istifadə etməkdən daha rahatdır ki, bu ölkələrdən bəziləri pl-01 tankları ilə maraqlandıqlarını bəyan etmişdirlər.
pl-01lər xxı əsrdə baş verməsi olası bir müharibədə istifadə edilə biləcək hərbi texnologiyaların ən bəsit örnəklərindən biridir.
qaynaqlar:
link 1
link 2
link 3
link 4
link 5